13 Kasım 2013

Kuş Gözlem Ekipmanları

Kuş gözlemi için ekipman seçimi oldukça önem taşımakta. Dürbünün üzerindeki sayıların neyin şifresi olduğunu ve malzemelerle ilgili birçok konuyu açıklıyoruz.

Dürbün: Dürbün kuş gözlemciler için en önemli ekipmandır. İyi bir dürbünle kuş gözlem yapmak kuşların renk ve şekillerini daha net ve ayrıntılı gözlemlememizi sağlar. Kullanış amaçları ve boyutları bakımında çok çeşitli dürbünler mevcuttur. Kuş gözleme başladıktan sonra dürbünler hakkında daha ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz. Dürbün alırken dikkat etmeniz gereken önemli noktalar şunlardır;

  • Dürbünün Gücü: Tüm dürbünlerin üzerinde dürbünün gücünü niteleyen iki numara bulunmaktadır. Bu numaralar 8x40(sekiz çarpı kırk) şeklindedir. İlk numara dürbünün yakınlaştırma gücünü, ikinci numara ise mercek çapını ifade eder, dürbünün ışık toplama miktarını etkiler. Dürbünün yakınlaştırma gücünün artması daha iyi kuş gözlem yapabilmek anlamına gelmez. Büyütme oranı arttıkça görüş açınız daralacağı için hareketli kuşlara dürbününüzü odaklamanız zorlaşacaktır. Verimli kuş gözlemleyebilmek için hem yeterince yakını hem de uzağı görebileceğiniz 8x40 dürbünler tercih etmelisiniz.
  • Ağırlığı: Dürbünde dikkat etmemiz gereken ikinci özellik ağırlıktır. Ağır bir dürbün uzun süreli kuş gözlem arazilerinde boynunuza rahatsızlık verebilir. Her yaştan kuş gözlemcinin ortak kullanımı için 600 - 800 gr ağırlığındaki dürbünler tercih edilmelidir.
  • Gerçek renk ve şekiller: Dürbününüz gerçek renk ve şekilleri göstermelidir. Camları filtrelenmiş dürbünlerle kuşları tanımlayamazsınız. Tür tayininde en küçük ayrıntılar bile önemlidir.
  • Tek görüntü: Uzaktaki kuşları gözlemlerken dürbünün her iki merceğinin birlikte oluşturduğu tek bir görüntü görmelisiniz. Dürbünü tek gözünüzü kapatarak kullanmamalısınız.
  • Su geçirmezlik: Sulak alanlarda yapılan kuş gözlem arazilerinde çıkabilecek sorunlara karşı dürbününüzün su geçirmezlik özelliği olmasına dikkat etmelisiniz.
  • Odaklama: Dürbününüzün üst kısmında faklı uzaklıklardaki kuşları netlemenizi sağlayan odaklama silindiri bulunmaktadır. Yakındaki ve uzaktaki kuşlar için farklı odak ayarları gerektiği için dürbününüzü her kaldırdığınızda bu ayarı değiştirmeniz gerekir. Dürbünün bu parçasını çok sık kullanacağınız için odak silindiri kolay dönebilen bir dürbün seçmelisiniz.
Odaklama Nasıl Yapılır:

  1. Dürbün iki parçadan oluşur. Bu iki parçayı aşağı-yukarı bükerek iki göz aralığınıza göre ayarlayın.
  2. Odaklamak için en az 20 metre uzağınızda sabitlenmiş bir nesne seçin.
  3. Odak silindirini sola-sağa çevirerek cismi netleştirin.

Not Defteri:
Kuş gözlem sırasında tanımladığımız ve tanımlayamadığımız tüm kuş türlerini listeleyeceğimiz dayanıklı bir not defterinizin olması gerekmektedir. Not defterine gördüğünüz kuşun belirgin özelliklerini yazabilirsiniz. Kuşun rengi, sesi, habitatı, boyutu, şekli vb… Bunun yanında kuş gözlem yaptığınız bölgenin çevresel durumunu, sıcaklık, gözlem saati ve gözleme katılan diğer gözlemcilerin isimlerini de yazabilirsiniz. Bunun yanında not tutmak kuş türleri hakkında daha akılda kalıcı bilgiler edinmenizi sağlar. Gözlem yaptığınız bölgeye bir daha geldiğinizde tuttuğunuz notları karşılaştırarak bölgenin kuş göçü takvimini belirleyebilir ve bölgenin tür listesini oluşturabilirsiniz. Not tutmak ve bu notları diğer kuş gözlemcilerle paylaşmak önemlidir.

Arazi Kitabı
Kuş gözlem arazi kitapları kuş türleri hakkında ayrıntılı bilgi ve çizimler içeren, kuş tanımlamaya yardımcı kitaplardır. Kuşlar hakkındaki bilgilerinizi artırmanızı sağlayacak en önemli kaynaktır. Kuş gözlem arazi kitabında olması gereken temel bilgi ve özellikler şunlardır.
  • Kuş türünün şekil, renk ve duruşu hakkında eksiksiz tanımlama yazısı.
  • Türün sesinin harf veya kelimelerle kısaca tasviri.
  • Boy ve kanat açıklığı değeri.
  • Türün bölgesel dağılım haritası.
  • Türün aynı familyadan benzer türlerle fark ve benzerlikleri.
  • Kolay taşınabilir ve arazide kullanılabilir boyut.
  • Türün yaşam döngüsü boyunca tüm formlarını ve cinsiyet farklarını tasvir eden çizimler.
  • Arazi kitabınız fotoğraflar değil çizimler içermelidir.
Bazı Kuş Gözlem Arazi Kitapları
Kuş Gözlemciler için önerebileceğimiz ve gezi esnasında yanlarında bulundurduklarında faydalanabilecekleri bazı kitaplar:
  • Kuş Gözlemcisinin Cep Kitabı (Türkçe)
    Yazar: Peter Hayman, Rob Hume
    Çeviri: Beyser Semizoğlu
  • Türkiye ve Avrupa'nın Kuşları (Türkçe)
    Yazar: Hermann Heinzel, John Parslow, Richard Fitter
    Çeviri: Kerem Ali Boyla
  • Birds of Turkey
    Yazar: Guy M. Kirwan, Hilary Welch, Barbaros Demirci, Kerem Ali Boyla, Peter Castell, Metehan Özen, Tim Marlow
  • Doğa Derneği
    Yazar: P. Schiermacker Hansen, R. F. Porter, S. Christensen Çeviri: Kazım Çapacı, Kerem Ali Boyla
  • Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe
    Yazar: Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterstrom, Peter J. Grant
*Bu bilgiler Kasım Kırlangıç’ın izniyle yayınlanmıştır.